Լիտվայի կուտակային կենսաթոշակային համակարգի առավելությունները

2004 թվականից Լիտվայում սկսել է գործել նոր կուտակային համակարգը, որից կարող են օգտվել բոլոր զբաղվածները, արդյունքում՝ կենսաթոշակային համակարգը ներկայումս ունի հետևյալ տեսքը.

• Պետական սոցիալական ապահովագրության համակարգ՝ «Սոդրա» (սերունդների համերաշխության համակարգ) – բազային թոշակ,
• Պետական սոցիալական ապահովագրության հաշվին կուտակումներ կենսաթոշակային ֆոնդերում – կուտակային թոշակ,
• Կենսաթոշակի լրացուցիչ խնայողություն պետական  սոցիալական ապահովագրության կամ կուտակային ֆոնդերի ուղղությամբ – լրացուցիչ թոշակ:

Բազային թոշակը կազմում է 360 լիտաս (104.4 եվրո):

Կուտակային համակարգին մասնակցությունը կամավոր է, կենսաթոշակային ֆոնդ չընտրելու դեպքում՝ այդ գումարը մնում է պետական կենսաթոշակային համակարգում:

Յուրաքանչյուր աշխատողի հաշվով ամսեկան սոցիալական ապահովագրության համար վճարվում է աշխատավարձի 33.98%, որից 3%-ը աշխատողն է վճարում, իսկ մնացած 30.98%-ը՝ գործատուն:

Նվազագույն ամսեկան աշխատավարձը կազմում է 1000 լիտաս (289 եվրո), որից պահում չի արվում:

2004-2008 թվականներում Լիտվայում բարենպաստ միջավայր էր կուտակային համակարգի զարգացման համար, սակայն 2008 թվականից, երբ սկսեց ֆինանսատնտեսական ճգնաժամը, արժեթղթեր գների անկում գրանցվեց, ինչի արդյունքում նվազեցին կենսաթոշակային ֆոնդերում կուտակումները:

Սոցիալական ապահովագրության վճարների որոշը մասը գնում է կուտակային համակարգին: 2004 թ.-ից մինչև 2007 թ. սոցիալական ապահովագրության վճարներից կուտակային մասնաբաժինը 2.5%-ից  աստիճանաբար բարձրացավ 5.5%-ի: 2009 թ. կուտակումները նվազեցին 3%, այնուհետև՝ 2%: 2012 թվականին կրկին նվազեցին մինչև 1.5%: 2013թ. բարձրացվեց 2%-ի:

2014 թվականի հունվարի 1-ից կենսաթոշակային ֆոնդերում կուտակումները կազված են`

·         2% սոցիալական ապահովագրության վճարների մասնաբաժնից,

·         1% կուտակողի աշխատավարձից,

·         1% պետական բյուջեից (նախանցած տարվա միջին աշխատավարձի չափով):

Լիտվայի կուտակային կենսաթոշակային համակարգի կառուցվածքը և դինամիկան

	Մինչև 2004	2004	2005	2006	2007-2008	2009.01-2009.06	2009.07-2009.12	2010-2011	2012	2013	2014-2015	2016-2019	2020 հետո
Սոց.ապաhով. վճարները (%)	34	31.5	30.5	29.5	28.5	37	38	38	38.5	37.5	38	38	36.5
Սոց.ապահով. վճարներից կենս. ֆոնդին  (%)	-	2.5	3.5	4.5	5.5	3	2	2	1.5	2.5	2	2	3.5
Աշխատավարձից կենս. ֆոնդին(%)	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1	2	2
Պետ.բյուջեից (%)	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1	2	2

Այսպիսով՝ Լիտվայի կուտակային կենսաթոշային համակարգի առավելությունը կայանում է նրանում, որ այն աշխատողին ընտրության հնարավորություն է տալիս մտել կուտակային համակարգ թե ոչ: Կուտակային ֆոնդերին գումարներ են հատկացվում արդեն իսկ վճարած սոցիալական ապահովագրության վճարներից, իսկ աշխատողը ընդամենը լրացուցիչ վճարում է 1%: Կուտակային համակարգ մտնելու դեպքում պետությունը իր հերթին վճարումներ է կատարում` խրախուսելով համակարգի կայացումը:

Տեղեկատվության աղբյուրը՝ Լիտվայի Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն